á‰ á‰£áˆ…áˆ áˆ•áŠ­áˆáŠ“ á‹•á‹á‰€á‰µ á‹¨áˆ•áˆ˜áˆ áˆ˜áŠ•áˆµáŠ¤ áŠ¥áˆ³á‰¤áŠ“ áˆ˜áˆˆáŠ¨áŠá‹« á‹á‹‰á‹¶á‰½    á‰ á‹°á‰¡á‰¥ áŒŽáŠ•á‹°áˆ­ á‹žáŠ• áˆ›áŠ…á‰ áˆ¨áˆ°á‰¥

Temesgen Beyene

doi:10.20372/ejlcc.v7i1.1548

Temesgen Beyene, Dr. Bahir Dar University

DOI: https://doi.org/10.20372/ejlcc.v7i1.1548

Abstract

á‹áˆ… áŒ¥áŠ“á‰µ â€œá‰ á‰£áˆ…áˆ áˆ•áŠáˆáŠ“ á‹•á‹á‰€á‰µ á‹¨áˆ•áˆ˜áˆ áˆ˜áŠ•áˆµáŠ¤ áŠ¥áˆ³á‰¤áŠ“ áˆ˜áˆˆáŠ¨áŠá‹« á‹á‹‰á‹¶á‰½ á‰ á‹°á‰¡á‰¥ áŒŽáŠ•á‹°áˆ á‹žáŠ• áˆ›áŠ…á‰ áˆ¨áˆ°á‰¥â€ á‰ áˆšáˆ áˆá‹•áˆµ á‹¨á‰€áˆ¨á‰ áˆ²áˆ†áŠ•á¤ á‹¨áŒ¥áŠ“á‰± á‹á‰¢á‹ áŠ áˆ‹áˆ› á‹¨á‰£áˆ…áˆ áˆ•áŠáˆáŠ“ á‹•á‹á‰€á‰µ áŠ¥áˆ³á‰¤áŠ“ áˆ˜áˆˆáŠ¨áŠá‹« á‹á‹‰á‹¶á‰½ áˆáŠ• á‹áˆ˜áˆµáˆ‹áˆ? á‹¨áˆ•áŠáˆáŠ“ áˆ›á‹•á‰€á áˆ‚á‹°á‰± áŠ¥áˆµáŠ¨ áˆáŠ• á‹á‹°áˆáˆ³áˆ? á‹¨áˆšáˆˆá‹áŠ• áˆ˜áˆ˜áˆáˆ˜áˆ áŠá‹á¡á¡ áŒ¥áŠ“á‰±á¤ á‹¨áˆ•áˆ˜áˆ áˆ˜áŠ•áˆµáŠ¤ áŠ¥áˆ³á‰¤áŠ“ áˆ˜áˆˆáŠ¨áŠá‹« á‹á‹‰á‹¶á‰½áŠ• áˆ˜áŒáˆˆáŒ½á¤ á‰ á‰£áˆ…áˆ áˆ•áŠáˆáŠ“ áˆ‚á‹°á‰µ áŠ á‹ŽáŠ•á‰³á‹ŠáŠ“ áŠ áˆ‰á‰³á‹Š á‰°áŒá‰£áˆ«á‰µáŠ• áˆ˜áŒ á‰†áˆ á‹¨áˆšáˆ‰ á‹áˆá‹áˆ á‹“áˆ‹áˆ›á‹Žá‰½áŠ• áŠ áŠ«á‰·áˆá¡á¡ áŠ¥áŠá‹šáˆ…áŠ• á‹áˆá‹áˆ á‹“áˆ‹áˆ›á‹Žá‰½ áŠ¨áŒá‰¥ áˆˆáˆ›á‹µáˆ¨áˆµ á‹¨áˆ˜áˆµáŠ áˆ˜áˆ¨áŒƒá‹Žá‰½á¤ á‰ á‰ƒáˆˆáˆ˜áŒ á‹á‰…á£ á‰ áˆáˆáŠ¨á‰³á£ á‰ á‰¡á‹µáŠ• á‰°áŠ®áˆ á‹á‹á‹á‰µ áŠ¥áŠ“ á‰ áŠ•áŒ¥áˆ áŒ¥áŠ“á‰µ á‹˜á‹´á‹Žá‰½ á‰°áˆ°á‰¥áˆµá‰ á‹á¤ á‰ áˆ›áˆµá‰³á‹ˆáˆ»á£ á‰ áˆ˜á‰…áˆ¨áŒ¸ á‹µáˆáŒ½á£ á‰ áŽá‰¶áŠ“ á‰ á‰ªá‹²á‹® áŠ«áˆœáˆ« á‰°áˆ°áŠ•á‹°á‹‹áˆá¡á¡ á‹¨áˆ˜áˆµáŠ áˆ˜áˆ¨áŒƒ áˆ°áŒªá‹Žá‰½á¤ á‹¨áŠ¦áˆá‰¶á‹¶áŠáˆµ áŠ¥áˆáŠá‰µ (98%) á‰°áŠ¨á‰³á‹®á‰½áŠ• á‰¥á‰» á‰³áˆ‹áˆš á‰ áˆ›á‹µáˆ¨áŒ (áŠ¨áˆ¶áˆµá‰µ á‹ˆáˆ¨á‹³á‹Žá‰½ 76 áˆ°á‹Žá‰½) á‰ á‹“áˆ‹áˆ› á‰°áŠ®áˆ áŠ¥áŠ“ á‰ áŠ áŒ‹á‹¥ áŒ á‰‹áˆš áŠ“áˆ™áŠ“ áˆµáˆá‰µ á‰°áˆ˜áˆáŒ á‹‹áˆá¡á¡ áŠ¨á‹á‰¥á‹áŠ“ áŠ áŒ‹á‹¥ áˆ˜áˆ¨áŒƒ áˆ°áŒªá‹Žá‰½ á‹¨á‰°áˆ°á‰ áˆ°á‰¡ áˆ˜áˆ¨áŒƒá‹Žá‰½á¤ á‰ á‹á‹˜á‰µáŠ“ á‰ áˆá‹µá‰¥ á‰°á‹°áˆ«áŒ…á‰°á‹á¤ á‹“á‹áŠá‰³á‹Š á‹¨áˆáˆáˆáˆ á‹á‹˜á‰µáŠ• á‰ áˆ˜áŠ¨á‰°áˆ á‰ áˆ¥áŠ á‹•á‹á‰€á‰µ (Epistemology) áŠ¥áŠ“ á‰ áˆ›áŠ…á‰ áˆ«á‹Š áŒáŠ•á‰£á‰³ (Social Constructionist theory)á£ áˆ•á‹á‰£á‹Š á‹¨áˆ•áˆ˜áˆ áˆ˜áŠ•áˆµáŠ¤ áŠ•á‹µáˆ áˆƒáˆ³á‰¦á‰½áŠ• (Lay theories of illness Causation) áˆ˜áˆ°áˆ¨á‰µ á‰ áˆ›á‹µáˆ¨áŒá¤ áŠ¨á‰°áˆáŒ¥áˆ® á‰£áˆ•áˆá‹ áŠ¥áŠ“ áŠ¨á‰£áˆ…áˆ-á‰°áŠ®áˆ áˆ›á‰¥áˆ«áˆªá‹« áˆžá‹´áˆŽá‰½ áŠ áŠ•áƒáˆ á‰ áˆ˜áˆá‰°áˆ½á¤ á‰ áŒˆáˆ‹áŒá£ á‰ á‹á‹˜á‰µ á‰µáŠ•á‰°áŠ“ áŠ¥áŠ“ á‰µáˆáŒ“áˆœ (Interpretation) áˆµáˆá‰µ á‰°á‰°áŠ•á‰µáŠá‹ á‰€áˆá‰ á‹‹áˆá¡á¡ á‰ á‰µáŠ•á‰³áŠ”á‹ áˆ˜áˆ°áˆ¨á‰µ á‰ á‹°á‰¡á‰¥ áŒŽáŠ•á‹°áˆ á‹žáŠ• áˆ›áŠ…á‰ áˆ¨áˆ°á‰¥ /á‰ á‰£áˆ…áˆ áˆáŠªáˆžá‰½/ áŠ¥áˆ³á‰¤á¤ á‹¨áˆ•áˆ˜áˆ áˆ˜áŠ•áˆµáŠ¤á‹Žá‰½ áŒ…áŠ•á£ á‹›áˆá£ á‰¡á‹³á£ á‹¨áˆ˜áˆ¬á‰µ áŠ¥áŠ“ á‹¨á‹á‹¨áˆ áŒ‹áŠ”áˆ á‰°á‹°áˆáŒˆá‹ áŠ¥áŠ•á‹°áˆšá‰³áˆ°á‰¡á¤ áŒ¥áŠ“á‰± á‹áŒˆáˆáƒáˆá¡á¡ á‰¥á‹™áˆƒáŠ‘ á‹¨á‰£áˆ…áˆ áˆáŠªáˆžá‰½ áŠ¨áŠ¥áˆáŠá‰µ á‰°á‰‹áˆ á‹¨á‹ˆáŒ¡ áŠ¥áŠ“ áˆˆáˆ›áŠ…á‰ áˆ¨áˆ°á‰¡ á‰…áˆá‰¥áŠ“ á‰°á‹°áˆ«áˆ½ áˆ˜áˆ†áŠ“á‰¸á‹á¤ áˆˆáˆ•áˆ™áˆ›áŠ• áˆáˆ›á‹±áŠ• á‰ áŒ á‰ á‰€ áˆ˜áˆáŠ© áˆµáŠáˆá‰¡áŠ“á‹Š á‹µáŒ‹á áˆ›á‹µáˆ¨áŒ‹á‰¸á‹á¤ "á‰ á‹á‰…á‰°áŠ› á‹ˆáŒ" áŠ¥áŠ“ á‰ á‹‰áˆˆá‰³ áŠ áŒˆáˆáŒáˆŽá‰µ áˆ˜áˆµáŒ á‰³á‰¸á‹ á‹¨áˆ•áŠáˆáŠ“ áˆ‚á‹°á‰±áŠ• á‰°áˆ˜áˆ«áŒ á‰¢á‹«á‹°áˆáŒˆá‹áˆá¤ áŠ¨á‹˜áˆ˜áŠ‘ áˆ•áŠáˆáŠ“ áˆáˆ›á‹µá£ áŠ¨áˆ•áˆ˜áˆ áˆ˜áŠ•áˆµáŠ¤ áŠ¥áˆ³á‰¤áŠ“ áˆ˜áˆˆáŠ¨áŠá‹« á‹á‹‰á‹¶á‰½ áŒ‹áˆ á‰ á‰°áŒˆáŠ“áŠ˜ áŒ‰á‹³á‰µ áŠ¥áŠ•á‹°áˆšá‹°áˆáˆµ áŒ¥áŠ“á‰± áŒ á‰áˆŸáˆá¡á¡ á‹áˆ…áŠ• á‹¨á‰£áˆ…áˆ áˆ•áŠáˆáŠ“ á‹•á‹á‰€á‰µ áˆˆáˆ›á‹˜áˆ˜áŠ•á¤ á‰ á‹˜áˆá á‹¨áˆšáŠ¨áˆ°á‰± á‰½áŒáˆ®á‰½áŠ• áˆˆáˆ˜á‰…áˆ¨áá£ áŠ¥áŒˆá‹› áˆˆáˆ›á‹µáˆ¨áŒ áŠ¥áŠ“ á‹¨á‹˜áˆ˜áŠ“á‹Š áˆ•áŠáˆáŠ“ áŠ áŒ‹áˆ áŠ¥áŠ•á‹²áˆ†áŠ•á¤ á‹¨á‰£áˆ…áˆ‹á‹ŠáŠ“ á‹¨á‹˜áˆ˜áŠ“á‹Š áˆ•áŠáˆáŠ“ á‰£áˆˆáˆ™á‹«á‹Žá‰½ á‰°á‰€áˆ«áˆá‰ á‹ á‰¢á‹ˆá‹«á‹©áŠ“ á‰¢áˆ˜áŠ«áŠ¨áˆ©á£ á‰ áŒ‹áˆ« á‹¨áˆšáˆ°áˆ©á‰ á‰µáŠ• áŠ áŒ‹áŒ£áˆš á‰¢á‹«áˆ˜á‰»á‰¹á¤ á‰€áŒ£á‹ á‹á‹á‹á‰¶á‰½áŠ“ áŒ¥áŠ“á‰¶á‰½ á‰¢áŠ«áˆ„á‹± á‹¨á‰°áˆ»áˆˆ áˆ˜áˆ†áŠ‘áŠ• á‰ áˆ˜áŒ á‰†áˆ áŒ¥áŠ“á‰± á‰°áŒ áŠ“á‰‹áˆá¡á¡